KURUCUMUZ - CEMİL ALEVLİ

Cemil Alevli

Her toplumun, her kentin kaderine etki eden onlarca gizli kahramanı vardır. Değişik konularda isimleri dilden dile dolaşan bu kahramanlar çoğu kez ön plana çıkmazlar. Oysa, bu insanların yaşadıkları kentler ve ülkeleri için yaptıkları, başardıkları, geride bıraktıkları eserler kendi dönemleri kadar sonraki nesiller için de örnek oluşturur. 1. Dünya Savaşı sonrası işgallerle yıkılan Anadolu kentleri Kurtuluş Savaşının ardından toparlanmaya ve yeni baştan kurulmaya başlar. Bu kentlerden birisi de, yokluk ve sefaleti ortadan kaldıracak, ·topluma yön verecek nitelikli insan gücüne şiddetle gereksinimi olan Antep’tir. ·İşte bu dönemlerde yaşamış insanlardan bazıları vatan topraklarının kurtarılmasında aldıkları görevi başarıyla tamamladıktan sonra, yaşadıkları kentlerin yeniden yapılanması ve kalkınmasında önemli çabalar göstererek adeta kent mimarı görevini üstlenirler. Bu girişimler sadece alt ve üst yapıda değil, yok olmuş iş kollarının yeniden oluşturulması, geliştirilmesi ve halka istihdam sağlanmasında önemli katkılar sağlar.

Cemil Alevli

Cemil Alevli Gaziantep’in düşman işgalinden kurtuluşundan, yeniden kuruluşuna kadar geçen süreçte görev almış, yaşamının sonunda geride bıraktığı manevi mirasla Gaziantep sanayisi ve ekonomisinin temelini oluşturmuş gerçek bir Cumhuriyet sevdalısıdır. Cemil Alevli, yaşam felsefesi ve tarzı, başardığı ilkler, ulusal kalkınma hamlesine katkıları ve Gaziantep’in çağdaş kent kimliğine kavuşmasındaki çabalarıyla dikkat çeker. Bu gün beşincisinin temeli atılan organize sanayi bölgelerinin kurucularının başında gelmesi, binlerce sanayiciye yol göstermesi ve her şeyden önemlisi Gaziantep’li oluşu bizler için ayrı bir onur kaynağıdır.

Cemil Alevli, 17 Ekim 1901 yılında Gaziantep’te doğdu. Babası Aliveli oğullarından Mustafa Remzi Efendi, annesi İbrahim Beşezade Sait Ağanın kızı Hatice Hanımdır. Okulöncesi eğitimine Fatma Hoca’dan aldığı derslerle başlar ve bu dönemde Arap alfabesini ve Kuran-ı Kerimi öğrenir. Daha sonra Balıklı semtinde bulunan Mahmudiye İlkokulunu ve ardından Numune Rüştiyesini bitirerek diplomasını alır. Cemil Alevli, eğitim yaşamını lise düzeyinde eğitim veren ve daha sonra adı Ticaret İdadisi olarak değiştirilen Aynül Maarif’te sürdürür. Gaziantep Savunması yıllarında 19 yaşında olan Cemil Alevli, bir müddet Balıklı Cephesinde görev yapar. Kendisine kentte bulunan çocuk ve kadınların Tekirsin köyüne nakledilmesi ve bu kafilenin savaş bitene kadar güvenlik sorumluluğu görevi verilir. Kurtuluş Savaşının ardından Gaziantep harabe bir şehir haline gelmiş, uzun süren mücadele sonucu düşman topları kenti önemli ölçüde tahrip etmiştir. O dönemlerde bir çok sanat dalı Ermeni ve Rum azınlıkların elindedir ve savaş sırasında bunlar Antep’ten ayrılmıştır. Cemil Alevli akranlarından farklı bir insan olarak çocukluğunu yaşamak yerine küçük yaşlarda öğrenmeye çalıştığı dokumacılıkla ilgilenerek dayısı ve amcasının desteğiyle dokuma tezgahları işletmeye başlar. Tezgahlarda üretilen kumaşlar onun en büyük merakı ve geliştirilmesi için ideali olmuştur. Çevre illerden temin ettiği ermeni ustalara para ödeyerek bu alandaki eksiklerini tamamlamaya çalışan Cemil Alevli, yaşamının ilk dönemlerinde kentin önemli üreticileri arasına girmiş, tezgahlarında üretilen kumaşlar ve yünlü dokumalar iç piyasada adeta kapışılmıştır. Onun çocukluk sevdası tekstil sektörü attığı başarılı öncü adımlarla bu gün Gaziantep sanayisinin bel kemiği olmuştur. Sanayileşmenin kentin kalkınmasında itici güç olduğu düşüncesi o yıllarda benimsenir, ancak bunun için ne devlet desteği, ne yeterli sermaye ve yetişmiş insan gücü vardır. Gaziantep’in ileri gelenlerinden Ali Beşe aynı zamanda Cemil Alevli’nin dayısıdır. Birçok meslek kolunun kentte yeniden canlandırılması için önemli çalışmalar yapan Ali Beşe, eğitimin önemini dile getirerek genç yeteneklerin Avrupa ülkelerine sanayi eğitimine gönderilmesini savunur. Dönemin yöneticileri bu görüşü destekler ve bu amaçla İl Özel İdaresi tarafından Gaziantep’ten beş genç seçilerek Almanya’ya yüksek öğrenime gönderilir.

İşte bu beş gençten birisi de Cemil Alevlidir. 1922 yılında Gaziantep Lisesinin önünde düzenlenen bir törenle Almanya’ya uğurlanan beş gencin başında dönemin Gaziantep Milletvekili Kılıç Ali vardır. Gaziantep’ten Adana’ya kadar 6 gün at sırtında süren yolculuğun bundan sonraki bölümü yaklaşık 5 ay sürmüştür. Uzun ve yorucu geçen bu çileli yolculuk sonrasında Cemil Alevli ve arkadaşları Almanya’ya ulaşır. Cemil Alevli Almanya’da dil sorununu çok kısa bir sürede çözdükten sonra tekstil eğitimi almaya başlar. Derslerindeki üstün başarısı onu bir anda okulun başarılı öğrencilerinden birisi yapar. Alevli, o dönemde Almanya’da çeşitli konularda dikkatini çeken önemli gelişmeleri not alarak Gaziantep’e mektuplar halinde gönderir ve bu mektupların Gaziantep’te çıkan Gazi Sancak Gazetesinde yayınlanmasını sağlar. Amacı 1. Dünya Savaşından sonra Almanya’da başlatılan kalkınma hamlesinin Anadolu’da da başlatılmasını sağlamaktır. Almanların yaşam şekilleri ve sanayi alanındaki çalışmalarını dile getiren makalelerinde Türk tarımının gelişmesi, ekonominin kalkınması ve eğitim alanında reformlar yapılmasını tavsiye eden önemli notlar vardır. "Almanya’dan Mektuplar" başlığıyla yayınlanan bu makaleler Gazianteplilere ışık tutmuş, görüş ve önerilerinden yararlanılmıştır. Almanya’da bulunduğu süre içinde gerek Gaziantep’ten gerekse Anadolu’nun değişik yerlerinden Almanya’ya giden Türklere rehberlik yapmak ve yol göstermek için de önemli çalışmalar yapan Cemil Alevli, mesleki alandaki ilk başarısını 1926 yılında Gaziantep’te kurulması planlanan bir tekstil fabrikasının projesini çizerek gerçekleştirir. Maadin Bank adıyla bilinen bu günkü Sümer Bank o dönemlerde Gaziantep’te bir tekstil fabrikası kurmak istemektedir. Gaziantepli girişimcilerin desteklediği bu yatırımda kentin ileri gelenleri kurulacak tesisin yüzde15’ine ortak olmuştur. Plan ve projeleri Cemil Alevli tarafından uzun ve titiz araştırmalar sonucu hazırlanan fabrikanın temeli düzenlenen bir törenle atılmış fakat dönemin Gaziantep’li İktisat Bakanının görevden ayrılmasıyla yeni gelen bakan tarafından bu girişim durdurulmuştur. Temeli atılan bu fabrika, bu günkü organize sanayi bölgelerinin başlangıcı sayılmaktadır. Kentin bir an önce sanayileşmesi Cemil Alevli’nin en büyük idealiydi.

Bazı yeni iş kollarını Gaziantep’e kazandıran Cemil Alevli 1926 yılında İstanbul hakimi Mehmet Ali Kavadar’ın kızı Mehlika Hanımla evlenir. Bu evlilikten Oktay, Nüket ve Ayla adında üç çocuğu dünyaya gelir. Çocuklarının eğitimine büyük önem veren Alevli, onların en iyi şartlarda eğitilmeleri için bütün imkanlarını seferber ederek toplumsal kalkınmanın güçlü bir neferi olmalarını sağlar. Çocukluk yıllarından itibaren en büyük ideali olan Gaziantep’te bir tekstil fabrikası kurmak düşüncesi, zaman içerisinde adeta onun yaşama nedeni haline gelir. Bu idealini gerçekleştirmek için büyük bir sermaye gerekmektedir. Cemil Alevli değişik iş kollarında 7 yıl süren ticaret hayatına başlar. Girişimcilik ruhu bu gün Gaziantep için büyük önem taşıyan bir çok iş kolunun da ilk nüvesini oluşturur. Otomotiv, otomotiv yedek parçası, çeşitli gıda ürünleri, tarımsal faaliyetlerin modernize edilmesi, Gaziantep’te petrol ve petrol ürünlerinin satış ve dağıtımı, çağdaş iş anlayışının gelişmesinde büyük hizmetleri olmuştur. 1932’de Gaziantep’in ilk entegre sanayi tesisi kurulur. Zamanla önemli bir cazibe merkezi olmaya başlayan Gaziantep köylerden ve çevre illerden göç almaya başlamış, işsizlik kentin ortak sorunlarının en başında gelen önemli bir sorun olmuştur. Cemil Alevli değişik iş kollarında elde ettiği başarıların ardından hayalindeki büyük tesisi kuracak birikimi de sağlamıştır. Bu günkü Kurtuluş Camii yakınlarında bulunan alanı satın alarak fabrikaya dönüştüren Cemil Alevli, büyük uğraşlarla yurt dışından getirttiği modern makineleri fabrikasına kurar ve kendi elektriğini üreten bu fabrikanın mekikleri 1932 yılında işlemeye başlar.

Gaziantep’in ilk modern ve entegre tesisi olan Veliç İplik Fabrikası birkaç yıl içerisinde diğer kişi ve kuruluşlara da ilham kaynağı olmuştur. Nitelikli elemanların yetiştiği bu tesiste özellikle göçlerle kente gelen işsizlerin istihdamı ve bu şekilde kent içi huzurun sağlanması önemli ölçüde gerçekleşir. Kurulan fabrika ilk dönemlerinde adeta bir halk eğitim merkezi gibi çalışır. Bu alanda yeterli sayıda nitelikli eleman bulunmadığı için Velic İplik Fabrikası çalışan işçilere iş öğreten bir okul gibi faaliyet gösterir. Günümüzde kentte bulunan bir çok tekstil fabrikasının usta ve usta başı konumundaki elemanları o dönemlerde Velic İplik Fabrikasında yetişir. Sanayi sektöründeki çalışma ve iş ahlakı bu modern tesislerde belirlenen kurallar üzerine kurulur. Gaziantep yavaş yavaş sanayi kenti olma yolundadır. Cemil Alevli Almanya’da aldığı tekstil eğitimini yine zaman zaman yurt dışına yaptığı iş gezileriyle perçinlerken Avrupa ülkelerinde gözlemlediği birçok teknolojik yenilik ve uygulamanın Gaziantep’e getirilmesinde öncülük yapar. O dönemde karşılaştığı en büyük güçlük özellikle ithalat izni alınmasından kaynaklanmaktadır. Makinelerin montaj ve bakımıyla ilgili sorunların her biri farklı bir öykü olabilir. Altyapısı olmayan bir ülkede modern bir sanayi tesisi kurmanın zorlukları düşünülenden daha fazladır. Düzenli elektrik, sağlıklı altyapı, ulaşım, haberleşme ve benzeri kamu hizmetleri Avrupa’nın çok gerisindedir. Cemil Alevli, yokluklar ve imkansızlıklar içerisinde başardığı atılımlarla Gaziantep’in ve Anadolu’nun sanayi alanında söz sahibi olması ve bu gün dünya ülkeleriyle boy ölçüşecek noktaya taşınmasındaki ilk basamak ve ilk yol gösterici oldu. O, bilgi ve deneyimlerini toplumla paylaşan, yeni iş kuracaklara rehberlik yapan, yaşadığı tecrübeleri büyük bir sabırla aktaran bir toplum öğretmeni gibiydi. Onun bu liderliği ve geniş vizyonu Gaziantep’in çağdaş bir dünya kenti olma yolunda önemli faktörlerin başında gelmektedir.

Ben değil biz diyenlerden, birliktelikten ve paylaşımdan yana olan bir kişiydi Cemil Alevli. Toplumsal kalkınma ve dayanışmaya hizmet etmek amacıyla kurulan· derneklere üye olarak, Kızılay ve Türk Ocağı’nda uzun süre görev yapmıştır. Uzun yıllar Belediye Şehir Meclis üyeliği görevinde bulunmuş, 1927 yılından beri üyesi olduğu Gaziantep Ticaret Odası Başkanlığı ve Meclis Başkanlığını da başarıyla yürütmüş olan Cemil Alevli, Gaziantepli sanayici ve iş adamlarının dünya piyasalarına açılmalarında önderlik görevi üstlenmiştir. Özellikle Gaziantep’in bir ihracat merkezi olabilmesi yolundaki çabaları, kendi iş kolundaki rakip firmaları dahi teşvik eden tutumu onun ölümsüzleşmesinde ki ana faktörlerdendir. Öyle ki Cemil Alevli, Gaziantep’in dünya pazarına açılabilmesi için kendi alanı olsun olmasın birçok sektörün gelişimine ve kalkınmasına katkılar sağlamıştır. Gazianteplinin ürettiği el emeği, göz nuru ürünlerin pazarlanmasında iş adamlarına ve ihracatçılara yol göstermeyi kendisine ilke edinmiştir. Veliç İplik Fabrikası zaman içerisinde teknolojisini yenilemiş ve ürettiği kaliteli ürünlerle Türkiye’nin en saygın firmaları arasında girmiş, Gaziantep’in sanayi alanındaki ilk örnek başarısını da gerçekleştirmiştir. Onun yaşamı, çalışmaları, başarıları ve gerçekleştirdiği ilkler pek çok girişimciye örnek olmuştur. Siyasette de aktif rol alan Alevli,1941 - 1946 yıllarında CHP Gaziantep İl başkanlığı yapmış, özel yaşamında ve işindeki başarılarını siyasi yaşamında da göstererek kentin sorunlarının çözümünde önemli çalışmalar yapmıştır. Kentin kalkınması ve sosyal alanda gelişmesi için gerekli devlet yatırımlarının Gaziantep’e ve bölgeye getirilmesinde en etkin yolun siyasetten geçtiğine inanan Cemil Alevli, kendisine getirilen ısrarlı teklifleri kabul ederek milletvekili seçilir. Dürüst ve ilkeli bir politika izleyen Cemil Alevli gerek il başkanlığı gerekse milletvekilliği döneminde Gaziantep’in temel altyapısını geliştirebilmek için uğraş verir.

Onun zamanında gerçekleştirilen birçok hizmetten günümüzde de yararlanılmaktadır. Kara, hava ve demir yolu ulaşımının kalkınmadaki yaşamsal önemini çok iyi bilen Cemil Alevli ilk büyük adımını havaalanı projesinin gerçekleştirilmesi için atar. Yapılacak çalışmaları bireysel çabalarla yürütmektense toplumun değişik katmanlarından insanların da bu çalışmalara destek vermesi gerektiğine inanır. 1943 yılında Gaziantep’e Havaalanı yapılması için harekete geçmiş, bu projenin tamamlanması için kampanya başlatarak hiçte küçümsenemeyecek bir bağışla Gazianteplilerin kampanyayı desteklemesini sağlamıştır. Kampanya da toplanan paralarla alınan arazi İl Özel İdaresine devredilerek Özel İdare desteğiyle Gaziantep Havaalanı 1944 yılında hizmete açılmıştır. O tarihlerde kente ulaşım sadece stabilize bir kara yolu ile sağlanmaktaydı. Gerek il başkanlığı, gerekse parlamenterliği döneminde özel uğraşlar vererek 1953 yılında faaliyete geçen demir yolu hattının Gaziantep, Kargamış güzergahından geçmesini sağlayarak, hava, kara ve demiryolu taşımacılığının kente ulaşmasında etkin rol oynamıştır. 1946-1950 yılları arasında milletvekili olarak parlamentoda görev yapan Cemil Alevli, kara, hava ve demiryolu ulaşımıyla ilgili çalışmalarının yanı sıra, devlet yatırımlarının Gaziantep’e getirilmesi için de yoğun uğraş vermiştir. Tekel fabrikasının genişletilmesi, kara yollarının iyileştirilmesi, eğitim alanında önemli hamlelerin başlatılması gibi kenti yakından ilgilendiren sorunlara çözümler üretilmesi bu çalışmalardan bazılarıdır. Gerçek bir eğitim gönüllüsü olan Cemil Alevli için eğitim, milli kalkınmanın ve Ulu Önder Atatürk’ün gösterdiği çağdaş uygarlığın yoludur. Bunun içindir ki o eğitim ve öğretime büyük önem vermiş, birçok okula maddi yardımlarda bulunmuş ve ilk defa 1952 yılında Yazıcık semtinde Mehlika Alevli İlkokulu’nu, 1963 yılında da Karşıyaka semtinde 20.000 m² alan üzerine Adsız İlkokulunu yaptırmıştır. Mütevazı bir kişiliğe sahip olan Cemil Alevli birçok alanda ki hizmetlerinin kamuya yansımasına izin vermediği gibi yaptırdığı okullara da isminin verilmesini istememiş, bu tür hizmetlerin millete vefa borcu olduğu düşüncesini savunmuştur. Vefatından sonra Adsız İlkokulu’nun adı Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından Cemil Alevli İlkokulu olarak değiştirilmiştir.

Cemil Alevli yaşamı boyunca eğitim kurumlarına önemli destek sağlarken kendi ailesinin dahi haberi olmadan binlerce fakir öğrenciye başarı bursu vermiştir. Bu gün onun elinden tutarak burs verdiği bir çok insan kentin ve ülkenin yönetiminde söz sahibidir. Cemil Alevli yaptığı bu tür hayır işlerini kesinlikle topluma yansıtmaz, yardımların gizli kalması ilkesini savunurdu. Onun ölümünden sonra birçok insan Cemil Alevli’nin himayesinde başarılara koştuklarını ifade edince bilinmeyen bir yönü daha ortaya çıkar. O sadece eğitim kurumlarının değil, aynı zamanda zeki ve çalışkan fakir öğrencilerin de destekçisi rolünü üstlenmiştir. Cemil Alevli Gaziantep sanayisinin gelişmesine paralel olarak eğitim alanındaki kalkınmanın da şart olduğuna inanmıştır. Gelişen Gaziantep’in ve kalkınan ülkenin yakın vadede nitelikli eleman gücüne daha çok ihtiyacı olacağını, ancak her ailenin çocuklarını eğitim için Ankara, İstanbul gibi uzak kentlere gönderemeyeceğini biliyordu. İnsanların kendi şehirlerinde kaliteli eğitim alması gerektiğine inanan Cemil Alevli, 1963 yılında bir grup eğitim gönüllüsüyle birlikte, Atatürk ilke ve devrimleri doğrultusunda eğitim vermek üzeremodern eğitimi ve etkin yabancı dil öğretimini ön plana çıkaran Gaziantep Koleji'ni kurmuş, bundan sonraki yaşamını tamamen eğitime adamıştır. Gaziantep Kolej’inin gelişmesi, büyümesi ve kalkınması için gecesini gündüzüne katan Cemil Alevli, çok büyük emek ve fedakarlık isteyen böyle bir çalışmayı eğitim gönüllüsü arkadaşlarının ve Gaziantep halkının katkılarıyla başarıyla tamamlayarak Gaziantep’e değerli bir eğitim kurumu kazandırmıştır.

Kuruluş aşamasında Gaziantep Koleji Açma ve Yaşatma Derneği’nin desteğiyle Gaziantep Koleji adı altında faaliyet gösteren Gaziantep Koleji, 6 Haziran 1973 tarih ve 6657 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla vakıfa dönüştürülerek Gaziantep Kolej Vakfı adını almıştır. Gaziantep Kolej Vakfı Özel Okulları kuruluşundan bu yana sadece eğitim alanında değil, Gaziantep’in kent kimliğinin oluşumuna ve çağdaş bir dünya kenti olmasına çok önemli katkılar sağlayan köşe taşlarından birisidir. GKV Özel Okullarının bu süre içerisinde yetiştirdiği binlerce öğrenci ülke kalkınmasında önemli görevler üstlenmiştir. Yaşam felsefesi, toplumsal çalışmaları, idealleri ve reform niteliğindeki uygulamalarıyla örnek bir insan olan Cemil Alevli gerçekleştirdiği başarıların huzuruyla 1 Nisan 1972 Pazar günü aramızdan ayrılmıştır.

Gaziantep Kolej Vakfı camiası değerli kurucumuz Cemil Alevli’yi daima saygıyla anacak ve kalbinde yaşatacaktır.

 


 

Copyright Gaziantep Kolej Vakfı | 2015 | Tüm Hakları Saklıdır